Ngày nay, xu hướng nguồn nhân lực cho ngành logistics tạo ra nhu cầu rất lớn về nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng thích ứng với môi trường làm việc thông minh, số hóa và cũng phải trang bị nhiều kỹ năng mềm…Cùng Ratraco Solutions chúng tôi cập nhật xem xu hướng nhân lực logistics với các kỹ năng cần có trong thời đại 4.0 là gì ngay sau đây nhé.
Xu hướng nhân lực logistics là gì?
Xu hướng nhân lực logistics là những thay đổi về nhu cầu, cơ cấu, chất lượng và kỹ năng của nguồn lao động trong ngành logistics và quản lý chuỗi cung ứng, diễn ra song song cùng với sự phát triển của công nghệ và môi trường kinh doanh toàn cầu.
Ngành Logistics đang trải qua sự chuyển đổi mạnh mẽ dưới tác động của Cách mạng Công nghiệp 4.0, với sự ứng dụng rộng rãi của Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), Big Data, và tự động hóa.
Xu hướng này tạo ra nhu cầu lớn về nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng thích ứng với môi trường làm việc thông minh và số hóa. Do đó, nguồn nhân lực cho ngành logistics cần trang bị cho mình những kỹ năng cốt lõi trong thời đại 4.0.
Xu hướng nhân lực logistics và kỹ năng cần có trong thời đại 4.0
Xu hướng nhân lực logistics cần trang bị những kỹ năng:
Kỹ năng chuyên môn sâu và quản lý chuỗi cung ứng
Công nghệ sẽ thay thế các công việc lặp đi lặp lại song nguồn nhân lực ngành logistics tại Việt Nam cần tập trung vào:
- Quản lý chuỗi cung ứng (Supply Chain Management): Hiểu biết sâu rộng về toàn bộ chuỗi giá trị, từ nguồn nguyên vật liệu đến tay người tiêu dùng để tối ưu hóa và liên kết các khâu;
- Kiến thức chuyên sâu về ngành: Hiểu rõ đặc tính hàng hóa, quy định vận chuyển container – XNK hàng hóa, hải quan,…và các tiêu chuẩn quốc tế;
- Kỹ năng quản trị và tối ưu hóa quy trình: Khả năng thiết kế, cải tiến và tối ưu hóa các quy trình logistics để tăng hiệu quả và giảm chi phí.
Kỹ năng công nghệ và chuyển đổi số
Công nghệ và chuyển đổi số là nhóm kỹ năng quan trọng nhất để làm chủ Logistics 4.0:
- Thành thạo công nghệ: Hiểu biết và làm việc hiệu quả với các hệ thống công nghệ mới như Hệ thống quản lý kho hàng (WMS), Hệ thống quản lý vận tải (TMS), EDI (Trao đổi dữ liệu điện tử);
- Kiến thức công nghệ cốt lõi: Có hiểu biết cơ bản về cách hoạt động và ứng dụng của AI, IoT, Blockchain trong chuỗi cung ứng;
- Kỹ năng phân tích dữ liệu (Big Data Analytics): Khả năng thu thập, xử lý, phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ để đưa ra dự báo nhu cầu, tối ưu hóa tuyến đường, quản lý tồn kho và ra quyết định kinh doanh;
- Tư duy số hóa (Digital Mindset): Sẵn sàng thay đổi, thích nghi với quy trình làm việc kỹ thuật số và chấp nhận tự động hóa.
Kỹ năng mềm và tư duy
Trong môi trường làm việc tự động hóa cao, các kỹ năng nhân sự vẫn đóng vai trò then chốt:
- Tư duy giải quyết vấn đề và ra quyết định: Khả năng nhận diện nhanh mọi rủi ro, sự cố phát sinh (như gián đoạn chuỗi cung ứng) và đưa ra quyết định tối ưu trong thời gian thực;
- Kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm: Logistics là ngành có tính kết nối cao nên kỹ năng giao tiếp, thương lượng và làm việc với đối tác, khách hàng (trong và ngoài nước) rất cần thiết;
- Linh hoạt và khả năng thích ứng: Ngành logistics 4.0 thay đổi rất nhanh, đòi hỏi nhân sự phải có tư duy đổi mới và sẵn sàng học hỏi những công cụ, quy trình mới;
- Ngoại ngữ (tiếng Anh): Thành thạo ngoại ngữ là điều kiện tiên quyết để giao tiếp với đối tác quốc tế và đọc hiểu tài liệu chuyên ngành.
Các yếu tố định hình xu hướng nhân lực logistics
Xu hướng nhân lực logistics được định hình bởi:
Chuyển đổi công nghệ (Logistics 4.0)
Về chuyển đổi công nghệ (Logistics 4.0):
- Sự xuất hiện của AI, IoT, Big Data, và tự động hóa (robot, xe tự hành) làm giảm nhu cầu lao động phổ thông, thay vào đó cần nhân sự có kỹ năng cao để vận hành, phân tích dữ liệu, và quản lý các hệ thống thông minh.
- Xu hướng: Chuyển từ công việc thủ công sang phân tích, chiến lược và công nghệ.
Toàn cầu hóa và Thương mại điện tử (TMĐT)
Toàn cầu hóa và TMĐT cũng là yếu tố định hình xu hướng nguồn nhân lực cho ngành logistics:
- Chuỗi cung ứng ngày càng phức tạp, kéo dài xuyên biên giới. Sự bùng nổ của TMĐT (E-commerce) đòi hỏi tốc độ giao hàng nhanh hơn và quản lý kho hàng linh hoạt hơn.
- Xu hướng: Nhu cầu về nhân lực có kiến thức quốc tế, giỏi ngoại ngữ, và hiểu về vận hành kho, giao nhận chặng cuối (Last-mile Delivery).
Phát triển bền vững (Green Logistics)
Về phát triển bền vững (Green Logistics):
- Áp lực giảm thiểu khí thải và tối ưu hóa sử dụng tài nguyên trong chuỗi cung ứng.
- Xu hướng: Cần nhân sự có tư duy về logistics xanh, kiến thức về quy hoạch mạng lưới bền vững và quản lý rủi ro môi trường.
Thực trạng nhân lực logistics tại Việt Nam
Nhu cầu tăng trưởng cực lớn về số lượng nhưng thiếu hụt nghiêm trọng về chất lượng và kỹ năng số (Digital Skills) để đáp ứng Logistics 4.0, cụ thể:
Nhu cầu nhân lực của ngành logistics: Cực kỳ thiếu nhân lực (Quantity Crisis)
- Thiếu hụt lớn: Ngành cần bổ sung khoảng 200.000 nhân lực/năm và dự kiến thiếu hụt hơn 2 triệu người đến năm 2030.
- Chỉ đáp ứng 40%: Nguồn cung hiện chỉ đáp ứng khoảng 40% nhu cầu thị trường.
Chất lượng: Khoảng cách công nghệ (Quality Gap)
Đây là thách thức lớn nhất trong thời đại 4.0:
- Thiếu kỹ năng số: Nhân lực chủ yếu làm các công đoạn truyền thống (giao nhận, kho bãi đơn giản). Rất thiếu các chuyên gia có kỹ năng Phân tích Dữ liệu (Data Analytics), AI, và Tự động hóa để vận hành các hệ thống logistics thông minh.
- Hạn chế ngoại ngữ và chuyên môn: Khả năng ngoại ngữ và kiến thức chuyên sâu về luật pháp, thương mại quốc tế còn yếu, khiến doanh nghiệp nội địa khó cạnh tranh ở các khâu có giá trị gia tăng cao.
- Lực lượng lao động phổ thông: Tỷ lệ lớn là lao động phổ thông, thiếu đào tạo bài bản, dẫn đến thiếu hụt nhân sự kỹ thuật như lái xe nâng hoặc kỹ thuật viên bảo trì hệ thống kho tự động.
Thực tế đào tạo
Tuy số lượng trường đào tạo ngành Logistics đã tăng, nhưng chương trình còn nặng lý thuyết, thiếu tính thực tiễn và chưa cập nhật kịp các công nghệ mới (WMS, TMS, Big Data).
Sự liên kết giữa Doanh nghiệp và Nhà trường còn lỏng lẻo, khiến sinh viên ra trường chưa đáp ứng ngay được yêu cầu thực tế của Logistics 4.0.
* Tóm lại, Việt Nam có tiềm năng logistics lớn song nhân lực đang mắc kẹt ở khâu vận hành truyền thống, cần gấp rút chuyển đổi sang kỹ năng kết hợp công nghệ và tư duy chiến lược để không bị tụt hậu trong kỷ nguyên số.
Ratraco Solutions đã cập nhật nhanh xu hướng nhân lực logistics cũng như nhu cầu nhân lực của ngành logistics hiện nay. Xu hướng nguồn nhân lực ngành logistics tại Việt Nam 4.0 nói riêng và thế giới nói cung đang chuyển dịch từ lao động thủ công sang lao động tri thức, có kỹ năng phân tích và công nghệ cao.
Tóm lại, để phát triển trong ngành này, việc kết hợp giữa nền tảng chuyên môn vững chắc, tư duy phản biện/giải quyết vấn đề và khả năng ứng dụng công nghệ là “chìa khóa” dẫn đến thành công.
